In deze paragraaf rapporteren we de risico’s die de gemeente loopt. In het onderstaande overzicht met de top 8 risico’s is per risico aangegeven of het een incidenteel of structureel risico (I/S) is. De ontwikkeling van het risico ten opzichte van de jaarrekening 2023 is aangegeven met een pijl.
Nr. | Risico | Omschrijving | Type | Kans | Gevolg | Risico score | ▼ / ▲ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Prijsstijgingen | Het risico op prijsstijgingen op producten en diensten. | S | 50-70% | > €1.000.000 | 20 | ▲ |
2 | Informatiebeveiliging en privacy | Het risico op schendingen van de privacy, datalekken of cyberincidenten en de mogelijke claims daardoor. | S | 50-70% | > €1.000.000 | 20 | ► |
3 | Tekorten jeugdbudgetten | Het risico dat de uitgaven op het maatwerk voor de jeugd hoger uitvallen dan begroot. | S | 70-90% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 20 | ► |
4 | Warmtenet Lingewaard | Het risico dat de gemeente een garantstelling moet afgeven om de gezamenlijke investering in WNL te borgen. | I | 50-70% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 16 | ► |
5 | Onvoldoende aansluiting BUIG-middelen met ontwikkeling Lingewaard | Het risico dat door faillissementen en inkrimping in het bedrijfsleven meer mensen in de bijstand komen. | S | 50-70% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 16 | ► |
6 | Afval | Het risico dat de kosten van afvalverwerking en verkoop van plastic verpakkingsmateriaal negatief uitvallen ten opzichte van de ramingen. | S | 50-70% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 16 | ► |
7 | Migratie en integratie in Lingewaard | Het risico dat de huisvesting van vluchtelingen en statushouders meer geld kost dan daarvoor wordt gedekt vanuit het Rijk. | I | 70-90% | €250.000 ≤ €500.000 | 15 | ► |
8 | Schadeclaims | Het risico op financiële claims van derden ten laste van de gemeente. | I | 30-50% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 12 | ▲ |
Uit de Monte Carlo simulatie komt een benodigde weerstandscapaciteit voor de risico’s van € 6.249.265. Dit is € 232.205 hoger dan in de jaarrekening 2023.
Toelichting risico’s en beheersmaatregelen
De risico’s in de rode en oranje gebieden worden hieronder toegelicht: hoe ontwikkelt een risico zich en welke beheersmaatregelen worden genomen.
Prijsstijgingen (▲)
In deze begroting is er sprake van € 2,8 miljoen aan prijsstijgingen en areaalvergroting. We hebben hiervoor € 1,5 miljoen structureel per jaar gereserveerd, wat € 1,3 miljoen hoger is. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door prijsstijgingen. We houden voor nu de reservering van € 1,5 miljoen per jaar in stand. Gezien het grote verschil met de werkelijk verwachte prijsstijgingen en areaalvergroting betekent dit een groter risico dat dit niet voldoende is, zowel in kans als in gevolg.
De verwachting is dat wij structureel meer geld moeten reserveren voor prijsstijgingen, hiervoor gaan wij een nadere analyse uitvoeren. In de Kadernota 2026 zullen wij mogelijk voorstellen om de jaarlijkse reservering te verhogen.
Informatiebeveiliging en privacy (►)
Dit risico is onveranderd ten opzichte van de jaarrekening 2023. Ervaringen in het land leren dat de impact van dit risico groot kan zijn wanneer het zich voordoet. Voor de gemeente blijft de kans op digitale indringing, ontoereikende, onjuiste of onrechtmatige gegevensverwerking van personen, datalekken en/of cyberincidenten bestaan. Hierdoor ontstaan er risico’s voor het bestuur en de organisatie op het gebied van continuïteit van de bedrijfsvoering en dienstverlening. Om de risico’s te beheersen, worden penetratietesten uitgevoerd op systemen. Ter verbetering van de bewustwording van de organisatie vinden onder andere e-learnings, mystery guest en een phishing campagne plaats. Ingevolge de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) en de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) worden daarnaast verplichte risicoanalyses (DPIA’s) uitgevoerd ten behoeve van de informatieveiligheid en privacy. De aanbevelingen uit dit onderzoek door de Rekenkamer zijn meegenomen in de ontwikkeling van informatiebeveiliging. Vanaf 1 oktober 2024 wordt de Europese wetgeving op Informatiebeveiliging (NIS2) ingevoerd. Dit zal ambtelijk gevolgen hebben voor de controle op informatiebeveiliging. Mede door de nieuwe Europese wetgeving zal de gemeente de monitoring, detectie en response (MDR) moeten gaan verbeteren. Hiermee zal de kans op het risico op cyberincidenten verlagen.
Tekorten jeugdbudget (►)
Landelijk zien we een blijvende toename van het aantal jeugdigen dat zorg ontvangt. Ook in Lingewaard zien we deze trend. Echter, niet elke hulpvraag behoeft een zorgantwoord. Hierover is een stevig maatschappelijk dialoog nodig. In deze begroting gaan we ervan uit dat de groei niet verder toeneemt. Echter, de maatregelen die getroffen worden om deze groei niet verder te laten toenemen, kennen een lange adem.
Warmtenet Lingewaard (►)
De gemeente is deelnemer binnen het warmtenetwerkbedrijf WNL en kan met een uitbreiding van het warmtenet toewerken naar een toekomst vast tuinbouwgebied. Daarnaast kan het warmtenet een rol gaan spelen in de energietransitie in de bebouwde omgeving. De gemeente moet mogelijk een garantstelling afgeven voor een investering in de overdimensionering van het warmtenet die wordt gerealiseerd in 2024. De overdimensionering dient om het warmtenet geschikt te maken voor uitbreidingen vanuit Bergerden.
Onvoldoende aansluiting BUIG-middelen met ontwikkeling Lingewaard (►)
Het aantal uitkeringsgerechtigden Participatiewet neemt toe ten opzichte van de lagere toekenning van het budget vanuit het verdeelmodel (BUIG Budget). Om dit risico te beheersen, wordt onder meer ingezet op loonkostensubsidie, begeleiding en re-integratiemiddelen. De beheersmaatregelen zijn erop gericht om de verminderde opbrengsten vanuit het Rijk op te vangen door meer mensen te laten uitstromen naar werk. We hebben als gemeente echter niet direct invloed op het verdeelmodel waarmee het Rijk geld toekent aan gemeenten. Daarnaast moeten we elk jaar de toets doen of we in aanmerking komen voor de Vangnetuitkering. Daar was tot en met 2024 nog geen sprake van.
Afval (►)
Het risico afval is onveranderd. Aan de inzamelkant is het risico kleiner door het gebruik van het afvaldashboard. Hiermee kunnen we veranderingen in het aanbiedgedrag van afval sneller waarnemen. Echter staat daar een verwachte tariefverhoging op de verwerking van GFT en restafval tegenover. Daarnaast werkt de regering aan een CO2 heffing op het verbranden van afval. De exacte uitwerking van de heffing en daarmee de financiële gevolgen zijn nog onbekend. Daarnaast komt de onzekerheid hoe producenten van verschillende productgroepen de producentenverantwoordelijkheid (UPV) gaan organiseren. Het is nog onvoldoende bekend of gemeenten hierin een rol gaan krijgen. Het zal een effect hebben op de hoeveelheid en de kwaliteit van de aangeleverde grondstoffen, maar hoeveel is nog onvoldoende in te schatten.
Migratie en integratie in Lingewaard (►)
Binnen de gemeente zijn we verantwoordelijk voor de opvang van Oekraïners en de huisvesting van statushouders. Wij vangen Oekraïners op in eigen en gehuurde gemeentelijke opvanglocaties. Daarnaast dragen we zorg voor onder andere primaire levensbehoeftes, onderwijs, zorg en dagbesteding voor de Oekraïners. De kosten die gemaakt worden met de opvang en huisvesting van Oekraïners worden vergoed vanuit het Rijk. Bij de huur van opvanglocaties zijn we langjarige huurcontracten aangegaan. Daarnaast hebben we opvanglocaties verbouwd om ze geschikt te maken voor huisvesting, deze transitiekosten zijn niet langjarig afgedekt. Wij onderkennen het risico dat op enig moment de vergoeding vanuit het Rijk niet toereikend is om de (gemaakte) kosten te dekken. Statushouders worden gehuisvest door de woningcorporaties in Lingewaard. Wij onderkennen het risico dat op enig moment het huidige aanbod qua woningen voor statushouders niet toereikend is, waardoor de gemeente extra investeringen moet doen om te voldoen aan de taakstelling voor huisvesting statushouders. Als beheersmaatregel om toekomstige financiële tegenvallers in de opvang van Oekraïners op te vangen, reserveren we de niet-uitgegeven bedragen.
Reputatie risico's
Naast de genoemde risico's met een mogelijk financieel gevolg zijn er ook onderwerpen waarbij ook schade aan de reputatie van de gemeente mogelijk is.
Arbeidsmarkt
Het risico op personeelstekort als gevolg van vertrekkende medewerkers blijft relevant. Ondanks alle inspanningen op het gebied van werving verliezen we kennis, ervaring en netwerken. Het risico is structureel en neemt toe door de vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt. Door het (tijdelijk) wegvallen van personeel vertragen processen en uitvoeringsprogramma’s. De veranderende arbeidsmarkt heeft mogelijk ook gevolgen voor de ambities in het coalitieakkoord.